Marekani Yashambulia Vinu vya Nyuklia vya Iran – Fordow Lilengwa Kwenye Hatua ya Hatari
Katika kile kinachoonekana kama hatua ya hatari katika mvutano wa Mashariki ya Kati, Marekani imeripotiwa kufanya mashambulizi ya anga dhidi ya vituo muhimu vya nyuklia vya Iran, ikiwa ni pamoja na Kiwanda cha Kusafisha Urani cha Fordow, ambacho ni mojawapo ya maeneo yaliyolindwa zaidi nchini humo. Wachambuzi wanasema huu ndio mgogoro mkubwa zaidi tangu Marekani ijitoe kwenye mkataba wa nyuklia wa mwaka 2015.
Kwa mujibu wa taarifa za awali za kijasusi, ndege za kivita za Marekani aina ya B-2 Stealth Bomber, zikisaidiwa na F-22 Raptors na drones aina ya MQ-9 Reaper, zilitumika kushambulia maeneo kadhaa ya nyuklia nchini Iran. Maeneo yaliyoathiriwa ni pamoja na Fordow, Natanz, na Isfahan. Mashambulizi hayo yalifanywa usiku na yameripotiwa kusababisha uharibifu mkubwa katika miundombinu ya chini ya ardhi ya Iran ya kuzungusha urani.
Fordow: Kiini cha Mpango wa Nyuklia wa Iran
Kiwanda cha Fordow, kilicho karibu na mji wa Qom, kimekuwa kikihofiwa sana na jumuiya ya kimataifa kutokana na kujengwa chini ya ardhi kwa namna inayolifanya kuwa gumu kushambuliwa. Licha ya onyo nyingi kutoka kwa jumuiya ya kimataifa, Iran imeendelea kupanua shughuli zake za kusafisha urani katika Fordow, na kuvunja masharti ya mkataba wa 2015 (JCPOA).
Shambulizi dhidi ya Fordow lina uzito wa kisiasa na kimkakati, kwani linaashiria kuwa Marekani na washirika wake hawatakubali tena Iran kuendeleza urani yenye kiwango cha juu cha usafi – hatua inayohisiwa kuwa hatari kwa amani ya dunia.
Maeneo Mengine Yaliyoshambuliwa
Mbali na Fordow, maeneo mengine muhimu ya nyuklia yaliyolengwa ni:
-
Kiwanda cha Natanz: Kituo kikuu cha Iran cha kusafisha urani.
-
Kituo cha Isfahan: Sehemu muhimu ya mnyororo wa uzalishaji wa mafuta ya nyuklia.
Mashambulizi yalilenga mifumo ya umeme, kumbi za mitambo ya kusafisha urani (centrifuges), na maeneo yanayoshukiwa kutumika kwa utafiti wa silaha za nyuklia.
Nafasi ya Donald Trump
Ingawa Rais Joe Biden ndiye aliyetia saini ruhusa ya mashambulizi haya, wachambuzi wengi wanasema kwamba misingi ya kimkakati iliwekwa na Rais wa zamani Donald Trump. Serikali yake ilijiondoa kutoka kwenye mkataba wa nyuklia na kuirejeshea Iran vikwazo vikali, hali iliyoongeza shinikizo kwa Tehran.
Trump alikuwa akionya mara kwa mara kuhusu Fordow, akiitaja kuwa ni "mstari mwekundu" na mara kadhaa alipendekeza hatua za kijeshi dhidi ya miundombinu ya nyuklia ya Iran.
Israel na Msimamo wa Netanyahu
Ingawa Jeshi la Ulinzi la Israel (IDF) halijathibitisha rasmi kushiriki, vyanzo vya kijasusi vinasema kuwa kulikuwa na ushirikiano wa karibu kati ya Marekani na Israel katika kupanga mashambulizi haya.
Waziri Mkuu wa Israel Benjamin Netanyahu amekuwa mstari wa mbele katika kupinga kwa nguvu mpango wa nyuklia wa Iran, hasa katika eneo la Fordow. Katika wiki za hivi karibuni, Netanyahu ameongeza presha kwa Marekani kuchukua hatua, akisema kwamba "kusubiri si chaguo tena."
Rejea ya Kimataifa na Hatari ya Vita Kupanuka
Mashambulizi haya yamesababisha mikutano ya dharura katika Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa, huku mataifa ya Ulaya na Asia yakitoa wito wa tahadhari na kujizuia. Iran imeapa kulipiza kisasi, na kuna hofu kwamba mzozo huu unaweza kusambaa zaidi, hasa kama Iran itashambulia vituo vya kijeshi vya Marekani au malengo ya Israeli.
Maana kwa Ukanda wa Mashariki ya Kati
Mashambulizi dhidi ya Fordow na maeneo mengine yanaonesha mabadiliko kutoka kwa diplomasia kwenda kwa matumizi ya nguvu. Pia yanaweka hatarini juhudi za kudhibiti kuenea kwa silaha za nyuklia katika Mashariki ya Kati, na kuongeza uwezekano wa mzozo mkubwa zaidi wa kikanda.
Hadi sasa bado tunasubiri taarifa rasmi zaidi, lakini ukweli mmoja umethibitika: Fordow haiko salama tena, na muungano wa Marekani na Israel sasa unaonesha wazi kwamba hautavumilia tena maendeleo ya nyuklia ya Iran bila hatua ya kijeshi.
Endelea kufuatilia Dr. Saddam Kenya kwa taarifa mpya, uchambuzi wa kina, na mtazamo wa Afrika Mashariki katika masuala ya kimataifa.
